Ο στοματικός έλεγχος θα πρέπει να γίνεται την πρώτη φορά που ο ασθενής επισκέπτεται τον οδοντίατρο και να συνοδεύεται από απεικονιστικό έλεγχο (ακτινογραφίες) και από τη λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού, ενώ η συχνότητα με την οποία πρέπει να επαναλαμβάνεται εξαρτάται από τη συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες σωστής στοματικής υγιεινής. Ο οδοντίατρος σε αυτή την τόσο σημαντική αποτύπωση της εικόνας του στόματος του ασθενούς θα πρέπει να αξιολογήσει επιστημονικά οτιδήποτε εντοπίζει στο στόμα. Τερηδονισμένα δόντια ή και νεκρωμένα, σφραγίσματα κακότεχνα ή φτιαγμένα με επικίνδυνα υλικά για την υγεία, κακότεχνες προσθετικές εργασίες, παθήσεις των ούλων - ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα - αλλά και παθήσεις του βλεννογόνου του στόματος, όπως άφθες, έρπης, θα πρέπει να διαγνωστούν για να αντιμετωπιστούν σωστά και χωρίς χρονοτριβή, διότι ενδέχεται να υποκρύπτουν ακόμη και υποκείμενα νοσήματα.
Κατά τη διάρκεια ενός ολοκληρωμένου στοματικού ελέγχου ο οδοντίατρος θα πρέπει:
- Να λάβει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό.
- Να εξετάσει την εικόνα του στόματος και να εκτιμήσει τις ανάγκες του.
- Να εντοπίσει τα σημεία που χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα, όπως την αφαίρεση παλαιών σφραγισμάτων (αμαλγάματα) και την αντικατάστασή τους με νέα, ασφαλή υλικά ή την αποκατάσταση παλαιών εργασιών, που έχουν υποστεί φθορές (πχ. γέφυρες, τεχνητές οδοντοστοιχίες, κ.ά.).
- Να εξετάσει περιοχές πόνου και να εντοπίσει τα αίτια που τον προκαλούν.
- Να εκτιμήσει εάν υπάρχουν δόντια με τάση να εμφανίζουν τερηδόνα και να επιστήσει την προσοχή του ασθενή σε αυτά καθοδηγώντας τον αναλόγως για τη φροντίδα στο σπίτι.
- Να ελέγξει για τυχόν παθήσεις των ούλων (ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα)
- Να ελέγξει για τυχόν δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης ή διάρθρωσης που μπορεί να οδηγήσει σε έντονο πόνο και αλλοιώσεις στην περιοχή και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
- Να ερευνήσει για ύποπτα σημάδια στο στόμα που μπορεί να υποκρύπτουν κάποιο νόσημα ή ενδεχόμενη κακοήθεια.
Ο οδοντιατρικός έλεγχος ολοκληρώνεται με φωτογραφική και απεικονιστική αποτύπωση, ενώ ο γιατρός με το πέρας του ελέγχου, θα πρέπει να δίνει στον ασθενή πληροφορίες αναφορικά με τη σωστή στοματική και οδοντική φροντίδα.
